DOCAT: Wat moet ik Doen?

De schrijvers

Dit boek werd in 2016 geschreven in opdracht van de Oostenrijkse bisschoppenconferentie. Nadat het een warme aanbeveling van paus Franciscus had gekregen, is het al in meer dan veertig talen verschenen.

De thematiek

Docat staat voor ‘do-catechism’, een doe-catechismus. Normaliter is een catechismus een boek dat in vraag-en-antwoordvorm de belangrijkste geloofsvragen bespreekt. Vroeger moesten kinderen die vaak uit hun hoofd kennen en veel oudere lezers zullen het antwoord nog wel kunnen opdreunen van een vraag als ‘Wat is uw enige troost in leven en sterven?’ of ‘Waartoe zijn wij op aarde?’ Docat is een moderne katholieke variant op het genre van de catechismus, met één verschil. Het richt zich niet op het juiste denken, maar op het juiste handelen.

Die eigen inzet van deze catechismus blijkt gelijk uit de eerste vraag: ‘Heeft God gehandeld volgens een plan toen Hij de wereld en ons schiep?’ Ja, zo wordt gesteld, God handelde volgens het plan van de liefde, en precies daarom moet de mens ook handelen vanuit het plan van de liefde. Voor de goede orde, ‘liefde’, dat is naar katholiek inzicht niet een warm gevoel, maar een robuust principe van solidariteit dat leidt tot een heel concrete maatschappij-inrichting.

In meer dan driehonderd vragen en antwoorden wordt dit sociale ideaal van een solidaire samenleving uit de doeken gedaan. Daarbij komen alle denkbare politieke thema’s langs: de beste staatsinrichting, de noodzaak van ecologische duurzaamheid, het recht op vrijheid van godsdienst, de welvaartskloof, de huwelijksmoraal, de omgang met ouderen, de uitdagingen voor de agrarische sector, ontwikkelingshulp, enzovoorts.

Het geheel is mooi uitgegeven voor een jong publiek, met frisse illustraties en kadertjes met citaten van theologen, politici, pausen, maar ook mensen als Moeder Teresa en Gandhi.

Kenmerkend citaatDe sociale leer van de Kerk zegt: Gods Masterplan voor het menselijk samenleven is de sociale liefde. Waar wij voor het aangezicht van een persoonlijke God leven, die ons heeft gewild en die iets met ons wil, zijn we kinderen van een gemeenschappelijke Vader en broeders en zusters van elkaar. Dankbaarheid, zinvolheid en verantwoordelijkheid bepalen dan ons individueel en gemeenschappelijk leven. Er ontstaat een cultuur van een wederzijds respect. Vertrouwen, troost en levensvreugde worden geloofwaardig. Sociale liefde overwint de geest van onpersoonlijkheid, schept een emotionele samenhang in de samenleving.”
Reden om dit boek niet te lezen.

In dit boek wordt de katholieke sociale visie gepromoot als een uniek programma. Haar op zichzelf ook goede ideeën worden benadrukt, maar genegeerd wordt dat de kerk zelf vaak erg traag is geweest om haar sociale inzet serieus te nemen. Zo is de katholieke kerk nu inderdaad een voorvechter van democratiseringsprocessen, maar dat was nog niet zo heel lang geleden anders.

En de nadruk op het milieu door de huidige paus is lovenswaardig, maar we moeten niet doen alsof de katholieke kerk als geheel een voorhoede in de klimaatstrijd vormt. Die ondertoon doet arrogant aan en werkt storend. Het doet ook geen recht aan ontwikkelingen in de katholieke sociale leer zelf: die heeft zich steeds meer ontwikkeld van een paternalistische leer naar een maatschappijvisie die graag de dialoog met anderen aan wil gaan.

Reden om dit boek wel te lezen

Toch is het mooi dat de nadruk in deze catechismus nu eens niet ligt op wat een kerkganger precies moet geloven, maar wat de kerk nu voor bijdrage wil leveren aan de samenleving als geheel. Daarmee wordt een vaak ondergesneeuwd maar cruciaal aspect van het katholieke geloof zichtbaar gemaakt.

Een handig naslagwerk voor wie geïnteresseerd is in hoe de katholieke kerk denkt over politieke en sociale kwesties, en een mooi middel om gelovige jongeren maatschappelijk betrokken te krijgen. (Bron: Dagblad – Sjoerd Mulder)